Woningrenovaties: zowel focus op energie als op water

Samen met huishoudens en lokale overheden een waterrobuuste omgeving realiseren

Steeds vaker hitterecords, minder neerslag en langere droogteperiodes combineren we in onze regio met een hoge bevolkingsdichtheid en bijgevolg een groot waterverbruik. Een waterrobuust Vlaanderen staat daarom momenteel hoog op de agenda. De bouw levert een grote bijdrage door blauwgroene doelstellingen te helpen realiseren in kernen en centra en door bestaand ruimtebeslag kwaliteitsvol te versterken. De energetische renovatiegolf kan daarbij een cruciale hefboom vormen door eveneens het hergebruik en de infiltratie van water als onderdeel mee te nemen. Daartoe is een actief sensibiliseringsbeleid nodig bij miljoenen huishoudens. De gezinnen kunnen immers hun woningen en tuinen ten volle inzetten voor hergebruik, infiltratie en buffering van hemelwater. Doorlaatbare materialen en slimme verharding kunnen helpen om hemelwater vertraagd te laten infiltreren in de bodem. En dat is nodig aangezien ook hevige regenval vaker opduikt en rioleringen in verdichte woonomgevingen steeds moeilijker het vele water kunnen slikken.

De huishoudens zijn een belangrijke partner om de ecologische voetafdruk van het bestaande woningpatrimonium zowel op het vlak van energie- als water aanzienlijk te verminderen. Ook het grote areaal aan private tuinen kan zowel biodiversiteit als slim waterbeheer een enorme boost geven. Daarnaast biedt de huidige blue deal de opportuniteit bij uitstek om samen met lokale overheden waterneutrale verdichting te verwezenlijken dankzij o.a. natuurtechnische toepassingen in de bouw. Hun investeringen in het openbare domein, groenblauwe dooradering, collectieve hemelwaterputten, gescheiden riolering, klimaatrobuuste straten met bijv. rain gardens, het ontzegelen en vergroenen van pleinen en parkings enz. zullen de leefbaarheid van de woonomgeving in onze centra en kernen aanzienlijk bevorderen,

zegt Marc Dillen van VCB.

Centra en kernen

Inzetten op slimme, waterneutrale verharding: dat kan de leefbaarheid in centra vooruit helpen. Het gaat om bestaand ruimtegebruik dat dient versterkt te worden met natuurtechnische toepassingen om lokaal hergebruik en natuurlijke infiltratie mogelijk te maken enerzijds. Daarbij dient er steeds ingezet te worden op afwatering naar het laagste punt met de nodige infiltratie- en bufferbekkens. En anderzijds ook het dringend ingrijpen in het bestaande waterbeheer zoals de nood aan gescheiden rioleringsnetwerken. Net om het regenwater niet te laten verloren gaan maar het te bufferen en te laten infiltreren. Zeker in onze stedelijke centra vormt dit een knelpunt waarbij gemengde rioleringsstelsels nog schering en inslag zijn. Aangezien daardoor het vieze afval- en het veel schonere hemelwater niet gescheiden worden afgevoerd, komt het rendement van de rioleringswaterzuiveringsinstallatie aanzienlijk en onnodig onder druk te staan. Daarnaast is het cruciaal dat verharding en infiltratiebekkens systematisch op elkaar worden afgestemd met de waterbuffering als laagste punt. Maar ook het straatbeeld kan drastisch gewijzigd worden. Daar maken lokale besturen vandaag al werk van. Zo maakt Antwerpen middelen vrij om tuinstraten aan te leggen. Dat gaat gepaard met het vergroenen van verharde oppervlaktes of het gebruik van doorlaatbare materialen. Ook het Gentse stadsbestuur heeft aangekondigd een onthardigsaannemer te zullen aanstellen.

Om te voldoen aan de Europese kaderrichtlijn Water heeft Vlaanderen nog een hele weg te gaan. Vandaag loopt nog om en bij de 20% van het afvalwater ongezuiverd in de natuur. Om de waterzuivering en het rioleringsstelsel op punt te zetten tegen 2027 dienen lokale overheden een hoog investeringsritme aan te houden,

aldus Marc Dillen.

Huishoudens

Zo'n 2,2 miljoen huishoudens of bijna 8 op de 10 Vlamingen wonen in een grondgebonden woning. Voorts bestaat Vlaanderen voor 10 % uit tuinen van particulieren. De huishoudens kunnen dan ook heel wat stappen ondernemen om hun leefomgeving te versterken en de klimaatuitdaging aan te pakken. Energetische renovaties en groene, hernieuwbare energietoepassingen zijn nagenoeg bekend, maar ook op het vlak van water en biodiversiteit kunnen de huishoudens heel wat bijdragen. Zo helpen zij vandaag al in geruime mate mee aan het opvangen van hemelwater en het hergebruik op gebouwenniveau. Met groendaken, het ontharden van voortuinen en terrassen, de aanleg van tijdelijke infiltratie- of bufferbekkens in de tuin enz. kunnen zij verder meehelpen met het op peil houden van het grondwater in hun omgeving.

Ook bij het zuiveren van afvalwater nemen gezinnen het heft in eigen handen indien hun woning niet kan aangesloten worden op de riolering. Zo zuiveren zij individueel afvalwater via de installatie van een IBA (individuele behandeling afvalwater). Dergelijke off-gridinstallaties bij grondgebonden woningen kunnen bovendien gecombineerd worden met systemen van regenwaterrecuperatie en -infiltratie.

Beleid

Bijna 260 miljoen euro van de relancemiddelen gaan naar de strijd tegen droogte: 118 miljoen euro in 2021 en 140 miljoen euro in 2022. Daarbij gaat het om investeringen in onder meer spaar- en bufferbekkens. De Vlaamse overheid wil zo de beschikbaarheid van water op een toereikend niveau houden. Daarnaast stuurt Vlario - overlegplatform voor hemel- en afvalwater- aan op een infiltratiebonus voor particulieren en bedrijven die inspanningen doen voor meer infiltratie van hemelwater in de bodem. De Vlaamse Confederatie Bouw ondersteunt die vraag om met stimulerende maatregelen en financiële incentives ondernemers en huishoudens nog sterker te betrekken bij goed waterbeheer.

De bouw heeft de nodige knowhow in haar rangen om de blue deal van de Vlaamse overheid te helpen waarmaken. De sector heeft evenwel nood aan duidelijkheid over de aangepaste investeringsplannen van de (lokale) overheden, opdat tijdig voldoende middelen, medewerkers, materieel enz. kunnen ingezet worden,

besluit Marc Dillen.