Vlaanderen kan niet zonder betere en betaalbare stedelijke centra en dorpskernen

Onlangs heeft de Vlaamse regering het belang van kernversterking in Vlaanderen hoog op de agenda geplaatst. De volgende decennia komen er honderdduizenden huishoudens bij en de schaarse ruimte maakt van kwaliteitsvolle verdichting een must. Enkel zo kunnen we steeds meer huishoudens in Vlaanderen een klimaatrobuuste en leefbare woonomgeving in stedelijke centra en dorpskernen bieden. Daarom dienen we dit eerder vandaag dan morgen aan te vatten. Daarbij is het van belang de knelpunten en mogelijkheden met open vizier onder de loep te nemen. Reglementaire belemmeringen wegwerken, voldoende woonaanbod stimuleren, maar ook van overheidswege inzetten op hoogwaardige publieke ruimte. 

Een oplopend kostenplaatje voor de overheid. Maar niets doen is geen optie. Stedelijke landschappen die inspelen op maatschappelijke uitdagingen zullen een positief beleid, efficiënte vergunningsprocedures, samenwerking met private spelers en steeds meer overheidsinvesteringen vergen. Maar het gaat om cruciale investeringen in de leefomgeving van steeds meer mensen in de nabije toekomst. De beschikbare ruimte in onze steden is beperkt. Zo werd onlangs bekend gemaakt dat de ruimte in onze centrumsteden binnen de tien jaar op zal zijn. Die ruimte zal dan ook veel intensiever en kwaliteitsvoller dienen te worden heringericht. De lokale en Vlaamse overheden kunnen nog sterker dan vandaag inzetten op voldoende en divers woonaanbod, een groene omgeving, een betere waterhuishouding, meer hernieuwbare energie, betere mobiliteit, circulariteit enz. 

Meer verdichting betekent niet automatisch meer leefbaarheid. Om dat te bereiken ligt er heel wat werk op de plank. In tegenstelling tot de modernistische visie van de vorige eeuw, ligt de huidige focus onder stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en landschapsaannemers op een stedelijk weefsel op mensenmaat met een hoogwaardig publiek domein dat voortbouwt op wat al bestaat met al zijn troeven en beperkingen. In dit artikel stippen we alvast een drietal werven aan: 

• Één, groenblauwe netwerken in centra en kernen. Private en gedeelde tuinen die aaneengesloten netwerken vormen met stadsparken en ander publiek groen. En op gebouwenniveau versterkt door groene gevels en daken. Bomen zijn de airco's bij uitstek in stedelijke omgevingen. Daarnaast is het van belang de waterhuishouding te versterken om wateroverlast te vermijden. Maar evengoed om verkoeling te brengen bij hoge temperaturen.
• Twee, hoe meer mensen in steden, hoe meer druk op het vlak van mobiliteit. Tijdens de coronaperiode zagen we het grote belang van meer plaats voor fietsers en wandelaars. De aanleg van infrastructuur voor fietsers en doorlopende trottoirs en oversteekplaatsen voor voetgangers bieden veiligheid en comfort en kunnen die trend versterken. Daarnaast werden er recentelijk een aantal lokale vervoersknooppunten uitgerold om de connectie met openbaar vervoer en elektromobiliteit te stroomlijnen.
• Last but not least, voldoende grondgebonden woningen. In onze centrumsteden zijn er heel wat appartementen te vinden. En die flats beantwoorden gedeeltelijk aan de toenemende vraag. Maar vooral huishoudens met kinderen zijn heel vaak op zoek naar een grondgebonden (rij)woning met tuin/terras. Vandaag ligt de grote uitdaging erin om voldoende en uiteenlopende woningen te realiseren in een stedelijke omgeving met heel weinig beschikbare ruimte. 
  

Ook VCB zet kernversterking hoog op de agenda en wijst op de noodzaak van maatregelen en stimulansen om kwaliteitsvolle verdichting ten volle mogelijk te maken. De realisatie van hoogwaardige publieke ruimte is van groot belang om de centra en kernen voor te bereiden op klimaatverandering, het energie- en mobiliteitsvraagstuk, demografische druk enz. De overheid dient bij de realisatie van kwaliteitsvolle openbare ruimte de lead te nemen om te vermijden dat de betaalbaarheid van stedelijke buurten verder onder druk komt te staan, zegt Marc Dillen, directeur-generaal van de VCB. 

Studienamiddag Natuurinclusief Bouwen op 20 mei

VCB organiseert op 20 mei een studienamiddag 'Natuurinclusief bouwen' in Antwerpen Nieuw Zuid over het belang van bouwen met groen-blauwe maatregelen voor #klimaatadaptatie en #biodiversiteit in onze centra en kernen. Meer weten?