“The New Urban Crisis” is bepalend voor de bouwshift

Kwaliteitsvolle verdichting van onze stedelijke centra en kernen, vormt de grootste uitdaging voor de bouwshift in Vlaanderen. De stedelijk bevolking neemt toe, maar het is zaak om er een optimale leefomgeving te creëren en om de betaalbaarheid van wonen niet verder onder druk te zetten. Want daar knelt het schoentje. Zowel internationaal als in Vlaanderen gaan er stemmen op om het aanbod in steden uit te breiden en aan te passen aan diverse huishoudens met kinderen. De groei van steden verloopt niet vlekkeloos. Zo vestigt het Steunpunt Wonen de aandacht op "The New Urban Crisis" van de Amerikaanse socioloog Richard Florida. Daarbij legt hij de fenomenen gentrificatie, ongelijkheid en segregatie bloot. Maar die evoluties zijn in meer of mindere mate ook merkbaar in onze stedelijke omgevingen.   

Socioloog Richard Florida wijst op het belang van steden als groeipolen voor economische activiteiten, research en innovatie. Vaak zijn het universiteitssteden die de woonprijzen het meest de hoogte in zien schieten. En dat leidt tot gentrificatie of de komst van kapitaalkrachtige kenniswerkers die huidige inwoners uit de vastgoedmarkt prijzen. Dat fenomeen maakt stadsdelen minder toegankelijk wat ongelijkheid in de hand werkt. Daarbij schuift Florida het "Winner-takes-all Urbanism" naar voren. In Vlaanderen zijn er parallellen te trekken.

De huizenprijzen zijn het hoogst in universiteitssteden zoals Leuven , Antwerpen en Gent. Voorts geeft het Steunpunt Wonen aan dat die centra heel wat hoger opgeleiden aantrekken. Terwijl de omgekeerde beweging ook wordt gesignaleerd: niet-hoger opgeleiden die de stad verlaten voor landelijk buitengebied. Daarbij beklemtoont het Steunpunt Wonen dat heel wat huishoudens in de stad willen wonen, maar dat de woonprijzen enerzijds en het stagnerend en onaangepast aanbod anderzijds remmende factoren zijn. Huishoudens met kinderen zijn vooral op zoek naar grondgebonden woningen met tuin, terwijl er vooral appartementen te vinden zijn in onze centra. 

Welke oplossing ziet het Steunpunt Wonen? Omdat leefbaarheid een belangrijk aandachtspunt is bij steden die enkel in de hoogte groeien, schuiven zij de piste naar voren om steden in de breedte te doen groeien: door een nieuw aanbod van medium-density woningen aan de randen van de stad, door de uitbouw van satellietsteden enz. De Vlaamse Confederatie Bouw schuift in dit verband ook de uitbouw van lokale vervoerregio's naar voren om de mobiliteit van en naar stedelijke knooppunten te vergroenen.

De VCB vestigt de aandacht op deze onderliggende trend in stedelijke ontwikkeling, omdat het huidige debat enkel focust op verdere beperkingen voor wonen in buitengebied. Terwijl de driver voor de bouwshift in de stedelijke centra ligt. Maar daar wordt in de uitwerking van de bouwshift aan voorbijgegaan. Er is nood aan een positief beleid dat investeert in centra en kernen en dat het aanbod helpt te vergroten en te diversifiëren. Zo kunnen overheden samen met alle stakeholders in de bouw de honderdduizenden huishoudens die er de volgende jaren bijkomen, veel meer aantrekken in onze stedelijke centra.

Terwijl we ons laten afleiden door het narratief over verkavelingen uit de jaren 90, praten we niet over de echte uitdagingen en knelpunten van de bouwshift, die zich situeren in onze steden en kernen, 

besluit Marc Dillen van VCB.

• Bron: Frank Vastmans & Stijn Dreesen : "Woningprijzen - algemene trends en suburbane verschillen", 2021 - Steunpunt Wonen
• Bron: The New Urban Crisis, Richard Florida, 2017                                                        Aanleiding voor dit boek is het voortschrijdend inzicht bij socioloog Richard Florida die 20 jaar lang van overtuiging was dat verdichting eenvoudig en snel kan verlopen. Maar na 2 decennia beschrijft hij in dit boek dat een kwaliteitsvol verdichtingsproces veel moeilijker is dan oorspronkelijk gedacht en dat dit uiteenlopende uitdagingen met zich meebrengt.