Stedelijke landschappen en nabijheid van wijkgroen
"In wijken vol hoge bomen met grote kruinen gaan minder pillen over de toonbank".* Die kop sierde onlangs een vrt-artikel over een recent onderzoek van de KU Leuven in het Brussel Hoofdstedelijk Gewest. Meer groen en bomen in een woonomgeving is een must voor mensen. Niet alleen in Brussel, maar over heel Vlaanderen. Onze regio is met 488 inwoners per km² de meest dichtbevolkte van Europa. Aangezien er de komende decennia 400.000 huishoudens bijkomen - dat is achtmaal Leuven - dient onze beschikbare ruimte voor wonen verder te verdichten. Dat kan enkel indien er wordt ingezet op hoogwaardige publieke ruimte met veel groen, natuur en bomen om de leefbaarheid en aantrekkelijkheid voor huishoudens te vrijwaren of te verbeteren.
Vlaanderen is eerder atypisch. 75% van de mensen woont niet in een centrumstad, maar verspreid over onze regio in een kleinere stad of gemeente. Vaak aan de rand van een kern. 8% van de Vlamingen woont in de stad Antwerpen; 4% woont in Gent en 13% woont in de overige 11 centrumsteden waar verharding vooral toeneemt. Al die huishoudens hebben nood aan sterke groenblauwe netwerken in hun buurt. Zo heeft vorig jaar ook de Hoge Gezondheidsraad een lans gebroken om gezondheidsexperts te betrekken bij planningsprocessen omdat meer groen en water de lichamelijke en mentale gezondheid ten goede komen dankzij een verbeterde luchtkwaliteit, hitteregulatie en minder geluidshinder.
Maar volgens statistiek Vlaanderen wonen momenteel slechts 6 op de 10 Vlamingen in de buurt van wijkgroen.** Bovendien biedt die analyse een eerder versplinterd beeld van Vlaanderen. Zo hebben verstedelijkte gebieden nood aan meer wijkgroen, maar dat is evengoed het geval in heel wat kleinere gemeenten. Globaal leeft in bijna een derde van de gemeenten de helft of minder van de inwoners niet in de nabijheid van wijkgroen.
We hebben van de stad een verharde, zeer steenachtige plek gemaakt, zodoende wordt al het regenwater afgevoerd. Daardoor komen de wortels van de bomen droog te staan. En twee: op het laagste punt heb je overstromingen want er komt plots te veel water toe. Wij proberen bij het herdenken van de Brusselse Noord-Zuidas en talrijke andere projecten in verschillende steden het water op te vangen waar het neervalt door het beton op te breken en drainage en teelaarde te voorzien. Er worden bomen geplant en zo komt het regenwater terug in de atmosfeer en zakt de temperatuur met vier tot zes graden. De bomen worden klimaatmachines om een microklimaat te introduceren. - Landschapsarchitect Bas Smets in Trends Style op 6 mei.
Ook de bouwsector zet zijn schouders onder de grote uitdaging om sterkere groenblauwe netwerken te realiseren doorheen woongebieden. Zo werken bouwteams samen met gespecialiseerde landschapsaannemers die de omgeving rond bouwprojecten van groenvoorziening en waterrobuuste ingrepen voorzien. Daarbij gaat niet alleen om groendaken, groene gevels, groenvoorziening bij o.a. wegenwerken enz. , maar ook om complete landschapsconcepten die de waterhuishouding en de biodiversiteit dienen een boost te geven. Overheden doen er goed aan de lead te nemen bij de realisatie van hoogwaardige publieke ruimte om de betaalbaarheid van bijv. nieuwe woonprojecten en -concepten te vrijwaren.
De Cluster Complementaire Bedrijven, onderdeel van de Confederatie Bouw, heeft intussen een gespecialiseerde vereniging van landscaping contractors in haar rangen die aannemers verzamelt met expertise in allerhande groenvoorzieningen tot gevel- en dakgroen. Groenvoorzieningen en waterbeheer zijn immers steeds vaker een vereiste van bij de ontwerpfase van nieuwe projecten en infrastructuurwerken.
"Om dat mogelijk te maken op grote schaal hebben we veel meer experts nodig in landschapsarchitectuur. Momenteel telt onze regio opleidingscentra die de mogelijkheid verschaffen de graad van bachelor te behalen. Maar wij breken al langer een lans om de opleiding uit te bouwen en verder aantrekkelijk te maken door ook de graad van Master mogelijk te maken. De versterkte vaardigheden in landschapsarchitectuur zijn immers hoognodig om in onze regio kwaliteitsvolle woonomgevingen te creëren die ten volle inzetten op meer biodiversiteit", zegt Peter Loyens, Voorzitter van de vereniging van groenwerkers binnen de Confederatie Bouw en CEO van Krinkels.
Ten slotte, iedereen kan zelf heel wat stappen zetten om de biodiversiteit en de waterrobuustheid van het perceel van je woning te verbeteren. De VCB heeft samen met Vlario en het Departement Omgeving het groenblauwpeil gelanceerd. De tool bestaat uit een groene en een blauwe score. De blauwe score geeft weer in welke mate je regenwater op jouw perceel opvangt, vasthoudt en nuttig gebruikt, terwijl de groene score onder meer peilt naar de biodiversiteit en luchtkwaliteit in je tuin. Planten en bomen zorgen immers voor zuivere lucht en bieden verkoeling. Naast een score krijg je een heleboel tips om verbeteringen aan te brengen. ontdek www.groenblauwpeil.be
De Vlaamse Confederatie Bouw heeft mee het groenblauwpeil gelanceerd en werkt momenteel aan een objectief beoordelingskader voor biodiversiteit in bouwprojecten. De bouw zet daarbij in op het beoordelen van nieuwe bouwprojecten met focus op de impact van het project op duurzaamheid en biodiversiteit. Daarmee willen we nagaan hoe de maatregelen die in een project worden voorzien, werkelijk zullen bijdragen tot het verbeteren van de biodiversiteit. Dit project wordt uitgerold met de ondersteuning van de Vlaamse overheid, zegt Marc Dillen van VCB.
