Recepten voor een waterrobuuste woonomgeving
"De uitdaging van de toekomst is het collectief hergebruiken en infiltreren van regenwater" (NAV)
Onlangs kwam de nood aan een shift in de waterhuishouding in Vlaanderen opnieuw in de actualiteit. Met de recente PANO-reportage werd opnieuw de urgentie onderlijnd van de Blue Deal van de Vlaamse regering. Daaruit blijkt dat gezinnen, ondernemers en lokale overheden heel wat ingrepen kunnen doen om de bestaande bebouwing en ruimtegebruik in te zetten voor doorgedreven hergebruik en infiltratie van regenwater. Ingenieur-Architecte en experte bij de architectenvereniging NAV, Silvia De Nolf, liet haar licht schijnen op een aantal ingrepen die soelaas bieden.
Bijna 10 % van Vlaanderen wordt ingenomen door de tuinen van gezinnen. Hoe kunnen die huishoudens bijdragen tot meer infiltratie van hemelwater in de bodem?
"Momenteel is infiltratie in de eigen bodem enkel verplicht bij grotere percelen vanaf 250m² en wanneer er een nieuwe dakoppervlakte gerealiseerd wordt van meer dan 40m². Regenwaterputten zijn al decennia ingeburgerd bij de burger in Vlaanderen. Maar infiltratievoorzieningen blijven een blinde vlek. De meeste burgers willen hier zo min mogelijk mee te maken hebben. Dat kan beter in de toekomst. Er is sensibilisering nodig om het water van terrassen en daken meer ter plaatse in de bodem te laten dringen, ook als dit niet strikt verplicht is. Bovendien zijn ook voorbeelden nodig om bij de burger de esthetische en ecologische voordelen onder de aandacht te brengen."
Hoe kunnen gezinnen de dimensionering van hun regenwaterput correct inschatten?
"Er moet uitgegaan worden van het aantal verbruikspunten in de woning en van de dakoppervlakte van de woning. Als de verbruiker enkel een buitenkraan wil aansluiten op de regenwaterput dan is de hoeveelheid van 5.000L ruim afdoende. Maar het is aan te raden dat gezinnen meer hergebruiken: toiletten, wasmachines, uitgietbak in de berging. Op de website van de VMM kan men een simulatie terugvinden van het verbruik per type toestel. Zo kan het maandelijks verbruik berekend worden. Als de hiervoor genoemde aftappunten met regenwater worden gevoed dan komt men op een gemiddeld maandelijks verbruik van 2.000L per maand per persoon. Voor een gezin van 5 personen is dat 10.000 L per maand. Het maandelijks verbruik wordt dan afgestemd op de inhoud van de regenwaterput. Daarnaast houdt men best rekening met een te verwachten volume van 50L/m² dak- en verhardingsoppervlakte. Voor een woning van 150m² komt men dus uit op een volume van 7.500L. Dat is de gemiddelde hoeveelheid neerslag in een maand. Verbruik en neerslag dienen op elkaar afgestemd te worden. Voornamelijk in de winter- en lentemaanden zal het dus toch zinvol zijn om 10.000L te installeren. Zo ontstaat ook een betere buffer voor de maanden dat er minder neerslag valt."
Zijn er alternatieven voor een regenwaterput voor wie geen tuin heeft ?
"Strikt genomen is het mogelijk om een regenwaterput in huis te plaatsen. De kunststof regenwaterputten zijn licht en verhandelbaar. Ze kunnen ook door een eenvoudige deuropening getransporteerd worden. Deze kunnen dan bovengronds in een berging geplaatst worden of ondergronds onder de technische ruimte. Momenteel zijn er ook al regenwaterblazen in EPDM op de markt. Die kan men dan in een (kruip)kelder onderbrengen."
Kunnen de lokale overheden collectieve oplossingen als alternatief bieden?
"Zeker. De eerste stappen zijn hierin ook al gemaakt. Grote bedrijventerreinen zoals dat van Diepenbeek beschikken al over een collectieve opslag van regenwater voor hergebruik. Zo wordt het regenwater beter afgenomen door de bedrijven die dat nodig hebben. Zo kan er ook gedacht worden aan collectieve wateropslag voor grote woonprojecten in stedelijke context. Zowel de daken als de verhardingen op privaat en openbaar domein kunnen dan aangewend worden voor een collectief hergebruik verdeelsysteem met watermeters. Collectieve oplossingen voor infiltratie zijn al meer ingeburgerd. Zo werden de overlopen van de woningen en het regenwater van de verhardingen van een project in Torhout allemaal rechtstreeks aangesloten op een centraal gelegen infiltratiegracht. Er is een overstort voorzien aan de infiltratiegracht, maar deze zou pas in werking treden bij een 100-jarige storm. Alle water wordt dus ter plaatse geïnfiltreerd."
Ook in verdichte woonomgevingen zoals in onze binnensteden is er nog heel wat werk aan de winkel op het vlak van waterbeheer. Welke maatregelen kunnen er genomen worden om bij hevige regenval overstromingen te vermijden en om bij droogte enige verfrissing te brengen?
"Zoals hierboven reeds aangehaald is de uitdaging van de toekomst het collectief hergebruiken en infiltreren van water. Ook in stedelijke context moet meer ingezet worden op infiltratie. Dit kan door ontharding te realiseren of meer waterdoorlatende verharding aan te leggen. Ook moet meer nagedacht worden over het doordacht plaatsen van afvoergoten. Dit is zeker niet altijd nodig. Waar mogelijk moet het water naast de verharding kunnen infiltreren. Vooral bij nieuwe projecten waar openbare ruimte en private woningen / bedrijven worden gecombineerd zou eigenlijk steeds voor een collectief systeem moeten gekozen worden. De overheid zou dit moeten aanmoedigen en projectontwikkelaars en particulieren zouden hier voortrekkers moeten zijn. Collectieve systemen bieden veel meer garantie op succes dan individuele systemen."
Kunnen tijdelijke waterpleinen een oplossing bieden?
"In Nederland is al langer ervaring met waterpleinen. Deze zijn vooral interessant om tijdelijk in gebruik te nemen wanneer er overstromingen dreigen. Het is een manier van bufferen. Er zou steeds voorrang moeten gegeven worden aan ontharding en infiltratie. Maar ontharding en infiltratie zijn niet altijd mogelijk, zeker in een stedelijke context. Dan kunnen waterpleinen zeker soelaas bieden. Ze maken de burger ook bewuster van het waterprobleem."
Deze tekst werd geredigeerd in samenwerking met NAV.