Meer verdichting ja, enkel hoogbouw neen

Woonwensen van gezinnen vergen divers aanbod

Op 8 december jl. heeft VCB deelgenomen aan het debatfestival in Genk over de ruimtelijke ordening in het Limburg van morgen. Prominenten van divers pluimage - middenveld, overheden en onderzoekers - hebben er samen met de deelnemers hun licht laten schijnen over hoe te wonen in de toekomst. Marc Dillen wees op het risicovolle karakter van slogans en het belang van het erkennen van de complexiteit van een uitdaging. Voorbijgaan aan het feit dat niet alle Vlamingen dezelfde wensen hebben doet daarbij geen goed aan de haalbaarheid van een groots opgezette verschuiving van ruimtegebruik in Vlaanderen.

Meer verdichtingsprojecten zijn hoognodig. Daarover bestaat een brede consensus. Hoe dit in te vullen, kan op minder eensgezindheid rekenen. Om doelstellingen zoals stadsvernieuwing en verkerning te verwezenlijken lopen de meningen aanzienlijk uiteen. Met collectivisme en nationalisatie aan de ene kant van het spectrum, belang hechten aan de verwachtingen en de - veranderende - wensen van gezinnen aan de andere kant. Voornamelijk hoogbouw en co-housing worden momenteel naar voren geschoven als toekomstgerichte woonvormen, maar in Vlaanderen ziet het merendeel van de gezinnen idealiter meer in vrijstaande woningen. Bij voorkeur bovendien in buitengebied. One size fits all is dan ook ongeschikt. Om tegemoet te komen aan individuele wensen zoals ruimte, omgeving, akoestiek, energie-efficiëntie, comfort enz. lijkt een divers woonaanbod een noodzaak.

Uiteenlopende factoren dienen te worden afgewogen: een kwaliteitsvolle woonomgeving, betaalbaar wonen, minder stilstaan in het verkeer, bescherming van het eigendomsrecht, een beter leefmilieu, een draagvlak bij gezinnen en ondernemingen enz. Meer reglementering is uit den boze. Dat heeft het debacle met het Eurostadion onlangs nogmaals in de verf gezet. Dezelfde administratieve poespas vertraagt vandaag heel wat verdichtingsprojecten. Het gaat daarbij niet alleen om grote projecten maar ook de kleinere verdichtingsprojecten. Zo stuitte recentelijk nog de bouw van een lagere school op verzet van buurtbewoners, hoewel zo'n project van groot belang is voor de leefbaarheid van een buurt. De mogelijke lawaaioverlast van de kinderen (overdag) gaf aanleiding tot dit verzet. Conclusie is dat administratieve rompslomp efficiënt reduceren een noodzakelijke voorwaarde is om verdichting in een stroomversnelling te krijgen.

Hoe zullen gezinnen in Vlaanderen wel en niet kunnen wonen in de toekomst? De impact van het beleidsplan ruimte Vlaanderen valt niet te onderschatten. Niet het minst beschikbaarheid van een breed en divers aanbod van woonvormen en betaalbaarheid kunnen in het gedrang komen. Meer bouwlagen als oplossing naar voren schuiven, kan slechts gedeeltelijk antwoord bieden. Iemands woonwens kan men immers niet zomaar naast zich neerleggen. Zo is de impact van een woonst en leefomgeving op je functioneren, gedrag en (mentale) gezondheid reeds uitgebreid onderzocht. De Britse documentaire 'the secret life of buildings' behandelde de topic in 2014. Bovendien ontdek je tijdens het videofragment voorbeelden in steden waar steeds hoger gebouwd wordt, maar waar men worstelt met het boetseren van een kwaliteitsvolle leefomgeving.