Geen bouwshift zonder meer, meer, meer
Maar nieuwe provinciale ruimtelijke plannen hebben enkel verlammend effect
Embuild Vlaanderen trekt aan de alarmbel en stelt dat Vlaanderen op een standstill afstevent. De Vlaamse provincies dokteren momenteel ruimtelijke plannen uit, maar die sturen aan op minder, minder, minder. Terwijl een bouwshift niet slaagt zonder meer, meer, meer. De focus ligt louter op het beperken van bouwmogelijkheden. Plannen voor valabele alternatieven voor de honderdduizenden huishoudens die er in de volgende jaren bijkomen, zijn niet te bekennen. Net zo min als er rekening wordt gehouden met de vele maatschappelijke uitdagingen zoals woonbehoeften, de energietransitie, watergevoelige kernen, groene ruimte in kernen, elektromobiliteit enz. Kortom, de provinciale ruimtelijke plannen blijven steken in eenzijdige restricties en maken wonen voor huishoudens enkel moeilijker en duurder. Daarom roept Embuild Vlaanderen op om met meer stadsvernieuwingsfondsen en PPS-formules een actieve bouwshift te lanceren als positief tegengewicht voor de huidige, verlammende aanpak.
Vandaag is het zoeken met een vergrootglas naar grote stadsvernieuwingsprogramma's met voldoende ambitie om de nieuwe noden in onze centra in te vullen als gevolg van de beperkende provinciale ruimtelijke plannen. Want er is niet alleen nood aan voldoende kwaliteitsvolle woningen in een stad of dorpskern, maar evengoed aan voldoende groene ruimte, de versterking van diensten en nutsinfrastructuur, klimaatadaptieve maatregelen rond water en biodiversiteit enz.
In de periode 2002 en 2016 wist de bouwsector meer dan 60 aanzienlijke stadsvernieuwingsprojecten te realiseren dankzij publiek-private partnerships (PPS). Om de bouwshift te realiseren is er nu een veelvoud van zulke projecten nodig. Niet alleen in de grote centrumsteden, maar in kernen over heel Vlaanderen. Toen ging het om bijna 4000 woongelegenheden en de creatie van meer dan 500.000 m² groene ruimte en van meer dan 700.000 m² van publieke ruimte om een leefbare, kwaliteitsvolle omgeving tot stand te brengen. Want 1 m² woonoppervlakte in een stad, houdt in dat er een veelvoud aan openbare ruimte kwaliteitsvol dient te worden ingericht. Want verdichting gaat gepaard met beperktere woonoppervlakte in een appartement, een rijhuis of een andere woonvorm met collectieve voorzieningen. Dat maakt de beschikbaarheid van voldoende groen en open plekken rondom die woonprojecten essentieel. Voor het onderhoud ervan is de lokale overheid essentieel.
Sindsdien lijkt de dynamiek van de grote ambitieuze stadsvernieuwingsvernieuwingsprojecten, op uitzonderingen na, over heel Vlaanderen wat weggedeemsterd. De focus van overheden blijkt te zijn verschoven naar louter beperken van bebouwing buiten kernen. Intussen beginnen de verschillende overheden elkaar te overrulen. Zo stuurt het beleidsplan ruimte Vlaanderen aan op hoogbouw en ruimtelijk rendement, terwijl andere beleidsniveaus dat net vaak tegengaan. Ook wil de Vlaamse overheid dringend een renovatiegolf van het bestaande gebouwenpark op gang brengen om de klimaatuitdaging aan te pakken, maar blijven experts onzekerheid zaaien vanwege de locatie van die gebouwen. Als zou je een volledig nederzettingspatroon in een vingerknip kunnen omgooien wars van de mensen die er wonen.
"Embuild Vlaanderen roept op om het geweer van schouder te veranderen en het restrictieve beleid in te wisselen voor oplossingen die onze stedelijke centra en dorpskernen activeren. Enkel voldoende kwaliteitsvolle en valabele alternatieven die inspelen op de individuele woonbehoeften van de uiteenlopende huishoudens die er massaal bijkomen in de volgende jaren, zal soelaas bieden. Het welslagen van de bouwshift hangt integraal af van een het versterken en herdenken van onze centra. Die shift zal bovendien enorme investeringen vergen in meer biodiversiteit, een betere waterhuishouding, meer nutsinfrastructuur, een divers en uitgebreid woningenpark enz. De lokale overheden zitten daarbij in de cockpit. Doordachte stadsvernieuwingsprojecten met behulp van PPS-projecten kunnen de bouwshift vlot trekken ", zegt Marc Dillen van Embuild Vlaanderen.
