Bouwshift dicht bij huis en elders
Stadsvlucht, vergroening en postcoronawijken
Onlangs heeft Vlaams minister van omgeving Zuhal Demir een projectoproep gelanceerd onder lokale overheden om de bouwshift te stimuleren. Steden en gemeenten kunnen rekenen op een financieel duwtje in de rug om in kernen en centra een kwaliteitsvolle woon- en leefomgeving te creëren met focus op groenblauwe netwerken. In afwachting van een ambitieuze binnenstedelijke aanpak als cruciale pijler van het globale beleidsplan ruimte Vlaanderen (BRV), gaat het om een positief signaal dat beantwoordt aan de luide roep om groenere en leefbare kernen. Die noden kwamen opnieuw sterk tot uiting tijdens de recente lockdown. De coronacrisis heeft dan ook de sense of urgency onderlijnd van een binnenstedelijk masterplan. Daarbij vormt ons land geen uitzondering. Ook elders in Europa en de VS komen momenteel zulke stedelijke noden aan de oppervlakte. De bouw heeft alvast de nodige knowhow om aantrekkelijke stedelijke landschappen te helpen verwezenlijken.
"Hier is groen en ruimte waar duizenden naar toe vluchten." Neen, dit gaat niet over de stadsvlucht onder jonge gezinnen in Vlaanderen of over de sterk toegenomen vraag in onze regio naar huizen met tuin sinds het uitbreken van de coronacrisis. Het gaat evenwel om eenzelfde evolutie die aan de gang is in de voorstedelijke regio van New York. Het aantal vertrekkers uit New York city loopt er in de honderdduizenden. Die verschuiving leidt tot heel wat bouwactiviteit en als voornaamste bouwmateriaal in de VS, zijn de houtprijzen er intussen aanzienlijk gestegen. Ook zijn er recente berichten over Spanje en Nederland die de stagnatie bevestigen van inwonersaantallen in stedelijke centra.
Om in deze coronatijden de vraag van hun inwoners naar meer ruimte te kunnen beantwoorden, hebben stedelijke overheden over heel Europa intussen uitgebreide autoluwe zones gecreëerd voor voetgangers en fietsers. Ook in Brussel, Leuven, Brugge enz. werden er de afgelopen maanden dergelijke maatregelen ingevoerd.
Coronaproof
Naast zulke ingrepen die op korte termijn kunnen worden genomen, is er ook nood aan een ambitieus binnenstedelijk masterplan. En daarbij kunnen uiteraard ook buitenlandse voorbeelden en inzichten inspiratie bieden. Zo schuift de Spaanse architect Vicente Guallart recentelijk een specifiek concept naar voren om een stedelijke wijk gericht op deze coronatijden vorm te geven. En die bijgevolg inspeelt op veel meer telewerk en het belang van private groene ruimte en terrassen omgeven door publieke stedelijke landschappen. Daarbij wijst hij op het belang van betaalbaar wonen om een antwoord te bieden op de stadsvlucht onder jongeren in Spanje. Voorts zet zijn concept in op duurzame projecten en lokaal ondernemerschap. Dat zijn speerpunten die ook aan bod komen in projecten dichter bij huis zoals de reconversie van het gebied onder de brug van Vilvoorde en Machelen. Dat inzet op groene zones, mobihubs maar ook op lokale tewerkstelling en circulaire projecten.
Tuin
In Nederland gooien sommige experts het momenteel over een andere boeg. Daar wordt gewezen op het belang van huizen met tuintjes buiten de steden. Met als driver de woonwensen van onze noorderburen. Volgens hoogleraar housing systems en woningmarktdeskundige Peter Boelhouwer (TU Delft) is het binnenstedelijk bestemmen in Nederland intussen doorgeslagen. Ook daar vinden we parallellen met de resultaten van de laatste Vlaamse woonsurvey onder duizenden gezinnen. Het merendeel geeft immers aan een huis met tuin buiten stedelijke centra te prefereren. En deze coronatijden hebben die trend versterkt. Recente gegevens bevestigen dat kandidaat-kopers op zoek zijn naar huizen met tuin, die in waarde lijken te stijgen, of naar nieuwe appartementen met een groter terras in een groene woonomgeving.
Groenwerkers maken het verschil
Een recente studie van de UHasselt en de UGent heeft gewezen op het belang van een groene leefomgeving voor de cognitieve ontwikkeling van kinderen. Uiteraard niet als enige parameter maar een groene context blijkt wel degelijk een significante rol te spelen. Zoals al het geval is in verschillende steden en gemeenten, doen lokale overheden er goed aan de verder te verdichten woon-en leefomgeving doorgedreven te vergroenen.
De Vlaamse Confederatie Bouw zet al geruime tijd in op de uitbouw van een kenniscentrum om de toepassingen van ecologische en natuurtechnische materialen en handelingen in de bouw te stimuleren. Ook heeft zij intussen een gespecialiseerde vereniging van groenwerkers in haar rangen die aannemers verzamelt met expertise in allerhande groenvoorzieningen tot gevel- en dakgroen. Groenvoorzieningen en waterbeheer zijn een vereiste van bij de ontwerpfase van nieuwe projecten en infrastructuurwerken. Betrek daarom bouwbedrijven van bij de aanvang van een project om de technische uitwerking van de water- en groenelementen te garanderen. Bovendien maakt de bouw de komende jaren werk van een objectief beoordelingskader voor biodiversiteit in bouwprojecten. Dit in samenwerking met de Vlaamse overheid. De bouw zet daarbij in op het beoordelen van nieuwe bouwprojecten met focus op de impact van het project op duurzaamheid en biodiversiteit.