Bouwgronden viseren zonder voldoende te verdichten, leidt tot gigantische wooncrisis

De bouwsector zet meer dan ooit in op verdichting. Als Vlaanderen de bouwshift wil realiseren is het essentieel om de ontwikkeling van projecten binnen stedelijk gebied en kernen te versnellen. In de praktijk botsen bouwheren, ontwikkelaars en architecten immers op tal van obstakels bij het bekomen van de nodige vergunningen. Het is dan ook onbegrijpelijk dat een nieuw rapport van de UGent en studiebureau Voorland in opdracht van het departement Omgeving, aangeeft dat kernversterking niet langer de grote uitdaging is en er eerder gewerkt moet worden aan het "neutraliseren" van 24.232 ha slechtgelegen bouwgronden. Deze aanbeveling van de onderzoekers om met één pennentrek duizenden hectares bouwgrond te schrappen, hypothekeert de betaalbaarheid van wonen voor alle huishoudens in Vlaanderen. De bouwfederatie pleit daarom voor een menselijke aanpak die de groeiende woonnoden voorop plaatst: eerst voldoende inzetten op kwaliteitsvolle verdichting vooraleer er zomaar andere beperkingen op wonen worden gelegd.

"Het uitgangspunt van het nieuwe rapport is zorgwekkend en ondoordacht. Embuild Vlaanderen heeft onlangs berekend dat er binnen tien jaar een half miljoen nieuwe woningen dient te worden gebouwd en heropgebouwd. Daar gaan de onderzoekers zomaar even aan voorbij om vervolgens aanbevelingen te doen die wonen drastisch beperken. Dit zet de betaalbaarheid voor alle huishoudens op de helling, aangezien de voorraad aan bouwgrond in een gemeente bepalend is voor alle woningprijzen. Niet alleen die van nieuwbouw", zegt Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen.

Nooit zoveel verdichting als vandaag, maar onvoldoende om woonbehoefte op te vangen

Volgens een recent rapport* van de Vlaamse overheid worden 9 op de 10 nieuwe woningen gerealiseerd binnen bestaand ruimtebeslag; de totale verhardingsgraad in Vlaanderen is de laatste jaren afgenomen** en het bijkomend ruimtebeslag is verminderd naar 3,8 ha/dag.*** Al die indicatoren evolueren gunstig en wijzen op meer verdichting in Vlaanderen. Maar dat verandert niets aan de gigantische uitdaging inzake wonen waar Vlaanderen voor staat. Tegen 2035 komen er nog eens 239.000 huishoudens extra bij. Onlangs heeft het Federaal Planbureau die prognose moeten bijstellen. In vergelijking met vorig jaar gaat het nu maar liefst om bijkomend 12.700 extra huishoudens die verwacht worden tegen 2035. Bovendien is de kans zeer reëel dat die toename in de komende jaren nog naar boven zal worden bijgesteld. Dat zorgt voor een enorme uitdaging op woningmarkt, die niet in het nieuwe rapport is terug te vinden. In tegenstelling tot dat rapport, stelt Embuild Vlaanderen dat de woonbehoefte en de noden van kwaliteitsvolle verdichting de inzet vormen van de bouwshift.

Volgens Embuild Vlaanderen moeten er tussen nu en 2035 een half miljoen woningen bij- of heropgebouwd worden. Dat zijn 45.000 nieuwe woningen per jaar. Een uitdaging van formaat als gevolg van huishoudensgroei, de toename aan woningen zonder domicilie en de te vervangen slechte woningen. Bovendien is er een plan nodig om de kernen en centra klaar te stomen. Meer groenblauwe netwerken in steden zijn nodig voor de luchtkwaliteit, hitteregulatie en minder geluidshinder. Andere uitdagingen zijn schaarse, dure bouwgronden in kernen; ontoereikende nutsleidingen, watergevoelige kernen, steeds meer saneringskosten; hindernissenparcours voor renovatie in mede-eigendom; complexere werforganisatie enz. Daar stapt het nieuwe rapport snel aan voorbij om vervolgens aan te bevelen de voorziene ruimte voor wonen te decimeren.

"Embuild Vlaanderen pleit voor een menselijke aanpak die de groeiende woonnoden voorop plaatst. Daarbij is het cruciaal dat kwaliteitsvolle verdichting het beperken van voorziene ruimte voor wonen elders, voorafgaat. Enkel dan ga je nog meer prijsstijgingen tegen en vrijwaar je de kwaliteit voor huishoudens", aldus Marc Dillen.

Bronnen

*Departement Omgeving, Omgevingsrapportage briefing 2, februari 2023, pg. 10

**Ruimtebeslag, Evoluties 2013-2022, Vlaams Planbureau voor Omgeving, 2023

***Verharding | Departement Omgeving (vlaanderen.be)