Beleidsplannen voor huishoudens in alle Vlaamse gemeenten

Onlangs heeft de Vlaamse regering het subsidieregister gepubliceerd. Daaruit blijkt dat centrumsteden zoals Antwerpen, Gent en Leuven een groot deel van de koek krijgen. Volgens Embuild Vlaanderen hebben stedelijke centra steeds meer middelen nodig om de gewenste verdichting te koppelen aan een leefbare woonomgeving. Maar dat neemt niet weg dat ook kleinere steden en gemeenten heel wat bijkomende middelen vergen. Want 75% van de Vlaamse bevolking woont niet in een van de 13 centrumsteden. Maar eerder in randstedelijke of landelijke gemeenten. Hoewel de Vlaamse overheid voorzieningen- en kansenkaarten koppelt aan het ruimtelijk beleid, met de nadruk op stedelijke locaties, lijken de reële behoeften van de huishoudens zich dus ook vaak buiten die locaties van overheidswege te bevinden. 

Inzetten op centrumsteden en andere groeipolen

In zijn recente boek 'Vergeten land' komt Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout tot de vaststelling dat "de 13 centrumsteden als groep 58% van de middelen krijgen. De 287 gemeenten daarbuiten met 75% van de bevolking mogen rekenen op 42%". Volgens hem leidt decennialang onderinvesteren in bepaalde gebieden onvermijdelijk tot grote maatschappelijke gevolgen.  

Embuild Vlaanderen onderlijnt dat onze steden voor grote uitdagingen staan - denk maar aan het belang van aanzienlijke klimaatadaptatieve ingrepen - maar het ruimtelijke beleid dient oog te hebben voor de (woon)noden over heel Vlaanderen. Want van de Panne tot Kinrooi zijn er gemeenten met een lichte tot sterke demografische groei. Zo kenden 9 op de tien Vlaamse gemeenten de voorbije jaren een bevolkingsgroei. Die evolutie zet zich door en tegen 2040 heeft Vlaanderen nood aan meer dan 300.000 extra woningen. Maar onze woningmarkt is al decennia inelastisch, wat betekent dat het aanbod de stijgende vraag niet kan volgen. 

Woningschaarste is bovenal een kwalitatief vraagstuk. Huishoudens in West-Vlaanderen zijn niet geholpen met meer woningaanbod in Limburg. Een gezin met kinderen uit Oost-Vlaanderen dat een eengezinswoning zoekt in een groene omgeving, heeft vermoedelijk geen baat bij een flat in Leuven. Daarom dienen de lokale besturen de huidige en toekomstige woningvraag van huishoudens in kaart te brengen om het aanbod in en rond lokale kernen te versterken. Want een verdichtingsproject dat nu aanvangt, kent een doorlooptijd van meer dan tien jaar, zegt Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen. 

160.000 ha aan tuinen

Statistiek Vlaanderen stelt vast dat het bezit van een eigen woning het grootst is in minder verstedelijkte gebieden. 

Het eigenwoningbezit is het grootst buiten de steden: 8 op de 10 huishoudens is er eigenaar van hun woning. Naarmate de graad van verstedelijking toeneemt, neemt het eigenwoningbezit af. In de grote steden is uiteindelijk nog 45% eigenaar.

Bijgevolg doet een eigen huisje, tuintje, boompje zich vooral voor buiten de centrumsteden. In totaal hebben particulieren en huishoudens 160.000 ha aan tuinen (bron: rura) in handen. Dat is bijna 12% van de totale oppervlakte van Vlaanderen. Ter vergelijking, Natuurpunt beheert 28.000 ha aan natuur en Agentschap van Natuur en Bos heeft 45.000 ha in bezit.   

Terwijl stedelijke centra bij uitstek huurders tellen en er heel wat collectieve ingrepen nodig zijn om de omgeving te vergroenen, de waterhuishouding te optimaliseren, een fossielvrije transitie door te voeren enz. , spelen elders eigenaars-bewoners een grote rol om hun perceel klimaatbestendig te maken en de biodiversiteit te verbeteren. Daarom breekt Embuild Vlaanderen een lans om huishoudens veel meer dan vandaag te sensibiliseren om hun perceel in te zetten om de eigen omgeving te verbeteren. Want in partnership met de overheid kunnen zij gezamenlijk een grote impact hebben op de leefomgeving. Daarom heeft Embuild Vlaanderen samen met VLARIO en het Departement Omgeving het groenblauwpeil.be gelanceerd. Zo kan iedereen voor zijn perceel nagaan wat de sterktes en knelpunten zijn rond waterhuishouding en biodiversiteit. Ook krijg je de nodige tips om je perceel verder te verbeteren en klimaatbestendig te maken.